STANISŁAW STASZIC
(1755-1826)

Urodził się w rodzinie mieszczańskiej, po ukończeniu szkół w Poznaniu uzyskał święcenia i został duchownym. Dalsze wykształcenie uzyskał w latach 1779-1781 we Francji i Niemczech. Jeszcze dwukrotnie w latach 1790-1791 oraz 1794­-797 wyjeżdżał za granicę. Był wychowawcą synów eks­kanclerza Andrzeja Zamoyskiego.
W celach naukowych podróżował po kraju, prowadząc badania geologiczne. Pełnił funkcje państwowe i społeczne.
Staszic był jednym z czołowych reformatorów i uczonych polskiego oświecenia, a także filozofem, głoszącym monistyczną koncepcję rozwoju świata. Działał na rzecz poprawy położenia chłopów. W 1812 r., w folwarku Jarosławiec (koło Uchań) założył Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze ,stając się tym samym prekursorem w dziedzinie spółdzielczości w Polsce (w 1816 r. dołączył folwark dziekanowski a w 1817 r. folwark hrubieszowski - mieszczanie posiadający własne majątki nie zgodzili się na włączenie miasta do Towarzystwa). Pod względem ideowym skłaniał się ku fizjokratyzmowi oraz panslawizmowi (szczególnie po 1815 roku).Był zwolennikiem gruntownych reform systemowych w I Rzeczypospolitej. W okresie Sejmu Wielkiego wspierał piórem zmiany przeprowadzane przez parlament. Od 1808 r.został prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, po 1818 założył Towarzystwo Rolnicze.
W Hrubieszowie. 1807-1812 członek Izby Edukacyjnej, od 1815 Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego. Współorganizator szkoły uniwersyteckiej w Warszawie (1816) oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach.
Odegrał ważną rolę w rozwoju przemysłu, działając także jako geolog i badacz natury. Naśladował w ten sposób poniekąd dokonania swego rówieśnika: hrabiego Fryderyka Redena na Górnym Śląsku. W latach 1816-1824 pełnił funkcję dyrektora generalnego Wydziału Przemysłu i Kunsztów Królestwa Kongresowego. Przygotował wówczas plan rozbudowy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Odkrył złoża węgla kamiennego na terenie obecnej Dąbrowy Górniczej i zainicjował tam budowę kopalni. Z inicjatywy Staszica powstało wiele obiektów przemysłowych, m.in. pierwszych w Królestwie Polskim huty cynku (4 huty o wspólnej nazwie "Konstanty"- 1816-1822) oraz ośrodki hutnictwa żelaza.



listopad 1755 - w Pile, w zamożnej rodzinie mieszczańskiej przychodzi na świat Stanisław Staszic

1776 - wstąpienie do poznańskiego seminarium duchownego

1779 - święcenia kapłańskie: starania o godność kanclerza kolegiaty szamotulskiej

1779-1781 - pobyt na uniwersytetach w Lipsku, Getyndze oraz w Paryżu (studia w College de France)

1781-1791 - praca guwernera w domu byłego kanclerza Andrzeja Zamoyskiego

1787 – „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” (wydanie anonimowe)

1790 – „Przestrogi dla Polski” (wydanie anonimowe)

1797-1804 - badania geologiczne

1804-1805 - studia w Paryżu uzupełniające wiedzę geologiczną

1807 - członkostwo w Izbie Edukacji i Dyrekcji Skarbowej: stanowisko referenta stanu przy Radzie Stanu Księstwa Warszawskiego, kodyfikującej sprawy sądowe i administracyjne

1808 - nominacja na prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk

1815 - radca i członek Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego:

„O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski”

1816 - kierownictwo Wydziału Przemysłu i Kunsztów oraz Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji

1824 - rezygnacja z piastowanych funkcji: powołanie na stanowisko ministra stanu oraz otrzymanie Orderu Orła Białego

20 stycznia 1826 - śmierć Stanisława Staszica w Warszawie na skutek nagłej choroby